پدرش مهدی الهی قمشه‌ای از علمای برجستهٔ زمان خود و مادرش خانم طیبه تربتی است. تحصیلات ابتدایی، متوسطه، و دانشگاهی را به ترتیب در دبستان دانش، دبیرستان مروی، و دانشکدهٔ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران به پایان برد، و نیز، تحصیلات حوزوی و سنتی را نزد پدرش مهدی الهی قمشه‌ای، و استادان دیگر دنبال کرد. سپس، به تدریس در دانشگاه تهران و چند مرکز آموزشی دیگر در داخل ایران و بعدها در خارج از ایران پرداخت. شهرت اصلی او به خاطر سخنرانی‌های متنوعش در محافل عمومی و سخنرانی‌های تلویزیونی برای بینندگان عام است. علاوه بر‌این، ایشان به ترجمه و نوشتن چند کتاب در زمینهٔ عرفان اسلامی و هنر دست زده‌اند. قریب یک سال نیز ریاست کتابخانه ملی ایران را عهده دار بود.

ایشان دارای همسر و دو فرزند، یک پسر و یک دختر بنامهای شاهد و شادی می‌باشند. همسر ایشان دارای درجهٔ دکتری در رشتهٔ علوم و صنایع غذایی بوده و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و موسسهٔ علوم و صنایع غذایی و تغذیه و بهداشت می‌باشند.
[ویرایش] سوابق

* استاد دانشگاه تهران، به‌مدت سی سال
* ارائه دوره‌های درسی در آکسفورد، کمبریج، دانشگاه لندن، برکلی، یوسی‌ال‌ای، آکادمی تمینوس، و بسیاری دیگر
* تحصیلات دانشگاهی دوره لیسانس و دکتری ، دانشکده الهیات و معارف اسلامی – تهران و تحصیلات سنتی و حوزوی:

زبان و ادبیات عرب (نزد پدر و استادان دیگر)، منطق و فلسفه، عرفان، کلام و الهیات اسلامی، زبان و ادبیات فارسی : با تکیه روی فردوسی – نظامی- سعدی- مولانا و حافظ، زبان و ادبیات انگلیسی

* ایراد سخنرانی در دانشگاهها و آکادمی های خارجی کشور از جمله : دانشگاه لندن – دانشگاه آکسفورد – دانشگاه کمبریج – دانشگاه کلاسکو – دانشگاه جواهر لعل نهرو در دهلی – دانشگاه دهلی – دانشگاه بمبئی – دانشگاه متعددی از ایالات متحده از جمله هاروارد – برکلی و برینستون – دانشگاه اوپسالا در استکهلم – آکادمی تمنوس در لندن _ آکادمی سلطنتی لندن و...

استاد علاوه بر تحصیل علم و دانش به هنرهای نقاشی و موسیقی و خطاطی وشعر هم آشنایی کامل دارند و تا کنون آثار زیبایی هم در این هنرها خلق کرده اند.
[ویرایش] مطالب اصلی دروس

عرفان اسلامی با تکیه بر آرای محیی الدین ابن عربی و شیخ محمود شبستری ادبیات عرفانی ایرانی با تکیه بر مولانا .سعدی . حافظ. . نظامی. فردوسی و همچنین ادبیات عرفانی عربی و انگلیسی
[ویرایش] آثار

الهی قمشه‌ای دارای تالیفات و ترجمه‌های متعددی است. همچنین، مجموعه‌ای از سخنرانی‌های او که به زبان‌های فارسی و انگلیسی در سازمان‌ها و دانشگاه‌های داخل و خارج ایران ایراد شده، به‌صورت نوارهای صوتی و تصویری در زمینه‌های متنوع عرفان، ادبیات، و هنر به علاقمندان عرضه شده‌است. تعدادی از این سخنرانیها نیز از شبکهٔ چهار سیما و شبکهٔ جام جم پخش می‌شود.

فهرست آثار مکتوب:

1. گزیدهٔ فیه ما فیه (مقالات مولانا)، تلخیص و شرح، انتشارات علمی و فرهنگی
2. گزیدهٔ منطق‌الطیر (عطار)، انتشارات علمی و فرهنگی
3. شرح گلشن راز ( شیخ محمود شبستری)، انتشارات علمی و فرهنگی
4. ترجمهٔ گزیدهٔ سخنان شکسپیر، انتشارات علمی و فرهنگی
5. مقالات، انتشارات روزنه
6. پیامبر، ترجمهٔ اثر جبران خلیل جبران، انتشارات روزنه
7. کیمیا (مجموعهٔ مقالات، ترجمه‌ها، ...) ۵ جلد، انتشارات روزنه
8. آن خردمند دیگر، ترجمهٔ اثر هنری ون دایک، انتشارات روزنه
9. قرآن بزرگ (ترجمهٔ قرآن استاد فقید مهدی الهی قمشه‌ای)، انتشارات روزنه
10. قرآن دو جلدی (عربی و فارسی). (ترجمهٔ قرآن استاد فقید مهدی الهی قمشه‌ای) انتشارات هفت گنبد
11. ۳۶۵ روز با سعدی، انتشارات سخن
12. ۳۶۵ روز با ادبیات انگلیسی (در قلمرو زرّین)، انتشارات سخن
13. ۳۶۵ روز با مولانا (در صحبت مولانا)، انتشارات سخن
14. ۳۶۵ روز با قرآن، انتشارات سخن
15. ۳۶۵ روز با شمس ، انتشارات سخن (زیر چاپ)
16. مقدمه، تصحیح، و شرح دیوان حافظ، انتشارات پیک علوم
17. طلب ، ترجمه اثر مرتضی محی الدین الهی قمشه ای ، انتشارات پیک علوم
18. مائده های فرهنگی ، انتشارات پیک علوم
19. کتاب فصلنامه چلیپا. ناشر: نشریه خط و خوشنویسی
20. کتاب نغمهٔ حسینی، انتشارات پارسیان
21. تصحیح دیوان حافظ، انتشارات سروش و انجمن خوشنویسان
22. بررسی آثار ترجمه‌شدهٔ اسلامی به زبان انگلیسی، انتشارات سمت
23. دیوان حافظ با خط استاد امیر خانی، انتشارات میر دشتی
24. تقویم، انتشارات احتشام
25. گزیدهٔ شاهنامه (سالنامهٔ فردوسی)
به شماره پروانه 155/931780